وب 2 و معرفی استانداردهای طراحی

با افزایش کاربرد های وب، طراحان وب روش های جدیدی را در ایجاد وب سایتها به کار بستند که باعث راحت تر شدن دسترسی به داده ها برای کاربر و مشارکت کاربر در ایجاد داده ها میشود. نمونه بسیار روشنی از این سایت ها Wikipedia است که توسط کاربرانش گسترش پیدا میکند و مدیران این سایت فقط محیطی را برای استفاده از توانایی های کاربران فراهم میکنند.

مفهوم وب2 اولین بار در یک همایش توسط معاون موسسه oreilly مطرح شد. آنها به دنبال نسل جدیدی از وب بودند که بتواند جذاب، کاربردی و قابل گسترش باشد. اینگونه بود که کنفرانس وب2 شکل گرفت و بحث های زیادی پیرامون این پدیده مطرح شد. امروزه جستجوی این عبارت در گوگل بیش از 10 میلیون نتیجه را بر می‌گراند.

مقایسه چند سرویس وب دویی با رقبای های وب یک آنها:

• Wikipedia یک سایت وب دویی است، یک دایره المعارف که هیچ مولف خاصی ندارد و با نیروی کاربرانش گسترش پیدا میکند. اما دایره‌المعارف بریتانیکا یک سایت وب محسوب میشود. زیرا تعداد بسیار محدودی مولف هستند که مقالات این سایت را به روز میکنند و بر روی سایت قرار می دهند.

• سایت Last.fm یک سایت وب دویی است. اما MP3.com یک سرویس وب یک محسوب میشود. در سایت Last.fm این کاربران هستند که برای خوانندگان بیوگرافی درست میکنند ، عکس های خوانندگان را روی سایت قرار می دهند، به آهنگ ها امتیاز می دهند ومیزان محبوبیت آهنگ های یک خواننده را مشخص میکنند. اما در سایت mp3.com پروسه های مذکور توسط مسئولان سایت انجام میشو

• در سرویس های آپلود عکس قدیمی، دسته بندی عکس ها بر اساس دایرکتوری های آنها مشخص میشد. اما در سرویس های جدید TAG ها (کلمات کلیدی مرتبط) هستند که باعث دسته بندی عکس ها میشوند. با وجود این سیستم هر عکس می تواند مرتبط با چندین کلمه باشد. در حالی که در دایرکتوری‌ها هر عکس فقط با یک موضوع در ارتباط بود. Flickr.com نمونه ی بارزی از یک سایت عکس با نگرش وب2 است.

• در سرویس های اشتراک فایلی قدیمی ، چندین سرور وجود داشت که امکان دانلود را برای کاربران فراهم میکرد. اما در سرویس های جدید ، هر کسی که فایل را دانلود میکند خودش تبدیل به سروری برای دیگران میشود و بطور ناخودآگاه وظیفه ی سرور ها را کاربران به عهده گرفته اند. Bittorent نمونه ی روشنی از این سرویس جدید است. هر کاربر با اتصال به شبکه‌ی بیت تورنت، از روی رایانه‌ی دیگر کاربران شروع به دانلود میکند و رایانه‌ی خودش نیز تبدیل به یک سرور برای دیگر کاربران میشود.

وب یک پلتفرم است
یکی از مهم ترین اصول وب2 ، نگاه کردن به وب بعنوان یک پلتفرم است. بر اساس تحقیقات یک شرکت آمریکایی ، بیش از یک میلیارد کاربر در سراسر جهان هستند که رایانه شخصی و به دنبال آن سیستم عامل، نرم افزارهای کاربردی آفیس، و حتی فضایی جهت نگه داری فایل هایشان ندارند، اما کاربر اینترنت هستند و با استفاده از Device های گوناگون مانند موبایلشان و یا با استفاده از کافی‌نت کارهای خود را انجام میدهند. وب2 به نیازهای این افراد پاسخی مستقیم داده است.
سرویس هایی مانند Google Docs و Zoho.com امکان داشتننرم افزار Office آنلاین را فراهم کرده اند. سایت های بسیار زیادی برای نگه داری فایل ها تحت وب وجود دارند که نیاز این افراد را به هارد شخصی مرتفع کرده اند، سایت هایی مانند Delicious.com امکان نگه داری بوکمارک های هر فرد را بر روی وب فراهم میکنند. و حتی سایت های متنوعی امکان ویرایش عکس را بر روی اینترنت بوجود آورده اند که این افراد را از داشتن یک نرم افزار ویرایشگر عکس مانند Photoshop بی نیاز میکنند.
همانگونه که می بینید، وب2 باعث بی نیاز شدن بسیاری از کاربران از داشتن سیستم عامل شخصی شده است. اینجا بود که مفهومی بنام سیستم عامل جهانی شکل گرفت. کاربران با داشتن یک مرورگر روی هر دستگاهی، و با اتصال به اینترنت میتوانند از کلیه سرویس های لازم جهت کارهای روزمره خود بهره گیرند.
یکی از پیامد های سیستم عامل جهانی، پایان چرخه ی سنتی تولید و عرضه نرم افزار است. نرم‌افزارهایی مانند MS Office هر چند سال یکبار نسخه جدیدی را منتشر میکنند و کاربران باید آنها را خریداری کنند تا از مزایای نسخه جدید بهره مند شوند. اما برنامه های تحت وب هر ماه و گاهی هر روز آپدیت میشوند و سریعا در دسترس همگان قرار می گیرند.
اهمیت داده ها
ارزش داده ها در وب2 همان چیزی است که باعث رشد یک سایت میشود. آنچه ویکی پدیا را امروز به اینجا رسانده است، داده هایی است که کاربران در طول مدت زمان طولانی در این سایت وارد کرده اند. این موضوع را در سایت هایی مانند Amazon.com در زمینه ی فروش کالا و کتاب ، در سایت Last.fm در مورد آثار موسیقی، در Flixster.com در زمینه ی سینما ، در Google Maps در زمینه ی نقشه های شهرها و در بسیاری دیگر از سایت های وب2 میتوان مشاهده کرد.
گوگل از کاربران سرویس MAPS برای نامگذاری خیابان ها و کوچه های نقشه هایش استفاده میکند. به همین دلیل است که امروز شما می توانید حتی به فارسی "برج میلاد" را در این سرویس جستجو کنید و این منطقه از شهر را روی نقشه های گوگل مشاهده کنید. و در مقابل میتوانید مدرسه ی دوران کودکی خود را روی نقشه بیابید و نام مدرسه تان را روی نقشه وارد کنید. روزگاری شرکت MapQuest بزرگترین مرجع نقشه های جهان به شمار می رفت. اما گوگل با استفاده از نیروهای کوچک جمع بزرگی از کاربرانش ، گوی سبقت را از شرکت MapQuest ربود.
طراحی رابط کاربری پویا
بارز ترین شاخصه‌ی یک سایت وب دویی، داشتن رابط کاربری قدرتمند است. استفاده از روش های جدید و ترکیب تکنولوژی های موجود مانند Ajax CSS , xml , HttpRequest و Javascript باعث بهبود سرعت و افزایش کارایی بسیاری از وب سایت ها شده است. بطور مثال میتوان از سرویس Gmail گوگل در این مورد نام برد که رابط کاربری بسیار سریع و پویایی را در مقایسه با سایر رقبایش ارائه کرد و باعث بدست آوردن محبوبیت در میان کاربران شد.
یکی از پروسه های وقتگیر در هنگام چک کردن ایمیل ها، رفرش شدن صفحه در هنگام باز کردن یا حذف کردن یک ایمیل بود که جیمیل با بکارگیری روش طراحی آجاکس، این پروسه را حذف کرد و شما هنگام کار با جیمیل خود از بالاترین سرعت ممکن بهره مند هستید.
سرویس های وب 2 از شما یاد می گیرند.
سرویس های وب 2 برای وقت کاربرانشان ارزش زیادی قائلند و شما را در پروسه هایی مانند ذخیره سازی داده هایتان بهتر یاری میکنند. بطور مثال شما در جیمیل نیازی به ذخیره کردن ایمیل افرادی که برای شما یکبار ایمیلی زده اند ندارید. زیرا هر آدرس ایمیلی که دریافت میشود بطور اتومات در دفترچه ایمیل های شما ذخیره میشود و هنگامی که نیازمند ارسال ایمیل به یکی از دوستان خود هستید، کافیست ابتدای نام او را تایپ کنید تا جیمیل از بین هزاران ایمیل ثبت شده، ایمیل مورد نظر را نمایش دهد. همچنین اگر چند دوست همنام دارید که بیشتر به یکی از آنها ایمیل می زنید، هنگام تایپ نام آنها ، جیمیل ایمیل دوستی را که بیشتر برایش ایمیل زده اید بالاتر از بقیه نمایش می دهد.
قابلیت یادگیری سرویس های وب2 در بخش جستجوی گوگل نیز قابل مشاهده است. گوگل نتایج جستجوی شما را ذخیره میکند و هنگامی که یک مدخل جدید را جستجو میکنید ، گوگل آنرا با موضوعات و مطالب قبلی تان مقایسه میکند و تا جای ممکن نتایج را بر اساس سلیقه شما مرتب کرده و نمایش میدهد.
همچنین در بخش جستجوی عکس گوگل، هنگامی که شما بعد از جستجوی یک کلمه، روی یکی از عکس ها کلیک میکنید گوگل میفهمد که عکس مورد نظر رابطه ی نزدیکی با آنچه جستجو کرده اید دارد و از آن به بعد در جستجوهای بعدی آن عکس را به کلمه‌ی جستجو شده، مرتبط تر میداند و در صفحه ی جستجویش آنرا بالاتر نمایش می دهد. به این فرایند استفاده از هوش جمعی میگویند که گوگل به خوبی از آن در الگوریتم هایش استفاده میکند.
با آنچه در مورد وب 2 گفته شد اکنون میتوانید سایت های وب2 واقعی را از سایت هایی که ادعای وب2 بودن دارند تشخیص دهید و در طراحی های خود نیز استفاده از این روش ها را بکار ببندید تا بتوانید بر رقبای بسیار بزرگتر از خود چیره شوید.